چرا دل‏‌ها برای حج پَر می‏ کَشد؟

هر سال در چنین ایام مبارک، با حلول ماه‏ های مشخصِ حج که خداوند آن را در قرآن کریم بیان کرده: «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ…/ حج در ماه ‏های معلوم و معینی است، پس کسی که در این ماه ها حج را (برخود) فرض گرداند. (باید بداند که) در حج آمیزش جنسی و گناه و جدال (روا) نیست». )بقره/197( دل‏ میلیون ها مؤمن برای زیارت پاک‏ترین اماکن روی زمین پر می کشد، خصوصاً کسانی که بنابر عذرها و دلایل مادی یا معنوی نتوانسته اند به این اماکن مقدس حضور یابند و ایمانیات حج و فیض معنوی و روحی آن را از نزدیک لمس کنند.

چه قطرات اشکی که از چشمان محرومانِ ادای حج فروریخته است، هنگامی که سیل خروشان حجاج را مشاهده می‏ کنند که به مکۀ مکرمه می رسند. و چه آه و افسوسی که از دل شکستۀ آنان به خاطر محرومیت از شرکت در این جمع پرشکوه و بی مانند خارج شده است.

این موج احساسات برای غیر مسلمان ها شگفت آور و عجیب است و شاید برخی از مسلمانان که طعم واقعی و حلاوت طاعت و بندگی را تا کنون نچشیده اند نیز از این شوق و علاقۀ قلبی اکثر مسلمانان به مکه و کعبه و سایر مناسک مقدسه تعجب کنند، چون از دید آن‏ها در ادای رکن پنجم اسلام، جز مصارف مادی، و مشقت‏ های جسمی و محرومیت از امکانات رفاهی و لذت های آن چیزی دیگر دیده نمی‏ شود. این زوایۀ دیدِ محدودِ مادی این پرسش را ایجاد می‏کند که چرا دل بسیاری از مسلمانان برای حج پر می‏ کشد؟!

در واقع پاسخ این سوال برای طالبان حق و حقیقت که به دنبال دشمنی و عناد نباشند، بسیار آسان است و می‏شود در چند نکتۀ ذیل آن را خلاصه کرد:

1ـ حج در واقع لبیک گفتن به ندای ابراهیم علیه السلام است، ندایی که خداوند او را بدان امر فرمود که مردم را به حج فراخواند: «وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ / و در (میان) مردم به حج ندا بده، تا پیاده و (سوار) بر هر (مرکب و) شتر لاغر از هر راه دور به سوی تو بیایند» (حج/27»؛ و امتثال دستور خداوند متعال به ادای مناسک حج و عمره است، چنانچه می فرماید: «…وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا/ و برای خدا حج خانه (کعبه) بر مردم واجب است، (البته) کسانی که توانایی رفتن به سوی آن را دارند» (آل عمران/97)؛ و نیز تبعیت از خاتم پیامبر حضرت محمد صلى الله عليه وسلم است که همراه با یاران خود حج بیت الله را بجا آورد و خطاب به آنها و امتی که پس از آنها می آید چنین فرمود: «أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ الْحَجَّ فَحُجُّوا». فَقَالَ رَجُلٌ : أَكُلَّ عَامٍ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَسَكَتَ حَتَّى قَالَهَا ثَلاَثًا. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- «لَوْ قُلْتُ نَعَمْ لَوَجَبَتْ وَلَمَا اسْتَطَعْتُمْ – ثُمَّ قَالَ – ذَرُونِى مَا تَرَكْتُكُمْ فَإِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِكَثْرَةِ سُؤَالِهِمْ وَاخْتِلاَفِهِمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ فَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِشَىْءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَإِذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَىْءٍ فَدَعُوهُ / ای مردم! همانا خداوند حج را بر شما فرض گردانیده، پس حج را بجا آورید، مردی پرسید: آیا هر سال حج کنیم؟ ایشان سکوت کرد تا اینکه آن مرد سه مرتبه سوال خود را تکرار کرد. رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: اگر بله می‏ گفتم، بر شما ـ حج هر سال ـ واجب می‏ شد و شما توان ادای آن را نداشتید؛ سپس فرمود: مرا بگذارید بر آنچه بر شما باقی گذاشتم، جز این نیست که کسان قبل از شما را پرسش های زیاد و اختلاف بر انبیای شان به هلاکت انداخت. پس هرگاه به چیزی شما را امر کردم به اندازه توان به آن عمل کنید و هرگاه از چیزی شما را نهی کردم از آن باز آیید». (صحيح مسلم:3321)

2ـ دل مسلمانان برای حج بدین خاطر پر می‏ کشد که در طلب سعادت و آرامش حقیقی ای هستند که انسان در روی زمین جز با طاعت و عبادت الله متعال آن را نمی‏ تواند دریابد و این همان خوشبختی و آرامشی است که حجاج بیت الله الحرام در هر لحظه از لحظات ادای این فریضه بزرگ از وقت خارج شدن از خانه و تا پایان آخرین عبادت از مناسک حج، آن را احساس می‏ کند.

این همان سعادتی است که فرزندان آدم علیه السلام شرق و غرب درپی آنند و برای دست یافتن به آن می کوشند؛ اما صورت حقیقی آن را پس از اینکه از مال، مقام و منصب و شهوات خسته می‏ شوند، فقط و فقط در رکاب ایمان و محراب بندگی الله متعال می‏ یابند.

یک لحظه از لحظات اخلاص، و رجوع و انابت به سوی خدا در این ایام مبارک حج، ضامن دل‏های لبیک گویان حجاج به خوشبختی، راحتی، آرامش و خوشی ای است که قابل وصف نمی‏ باشد و هیچ کس نمی‏ تواند آن را تعبیر کند جز کسانی که مشرف شده باشند و طعم آن را چشیده باشند، حال و هوای آن را درک می‏ کنند.

3ـ حج سفری برای طلب مغفرت و عفو از خداوند است؛ مشهور است که حج بزرگ ترین عبادتی است که موجب بخشش گناهان و خطاها می گردد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم نیز حجی را که از آمیزش جنسی و گناه و جدال عاری باشد وسیله پاکی و طهارت حاجی از گناهان و خطاها معرفی کرده، به طوری که حاجی از حج چنان بر می‏ گردد که گویا تازه از مادر متولد شده باشد و هیچ گناه و معصیتی ندارد، در حدیث شریف به روایت ابوهریره رضی الله عنه آمده است که ایشان فرمود: «مَنْ حَجَّ لِلَّهِ فَلَمْ يَرْفُثْ وَلَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ/ کسی که حج انجام داد و آمیزش جنسی نکرد و گناه و معصیتی مرتکب نشد، چنان بر می‏ گردد مثل روزی که تازه از مادر متولد شد» (صحيح بخاری:1521)؛ نیز در روایتی از صحیح مسلم آمده: «مَنْ أَتَى هَذَا الْبَيْتَ فَلَمْ يَرْفُثْ وَلَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَمَا وَلَدَتْهُ أُمُّهُ/ کسی که به این خانه (کعبه) آمد، و آمیزش جنسی نکرد و گناه مرتکب نشد، بر می‏ گردد چنانچه روزی که مادرش او را زاده است». (صحيح مسلم:3357)

4ـ دل موحدین به شوق بهشتی که خداوند آن را برای حج مقبول و مبرور از زبان رسولش وعده کرده است، به سوی ادای مناسک پَر می‏کَشد؛ در حدیثی از عامر بن ربيعة روایت شده که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «العمرة إلى العمرة كفارة لما بينهما من الذنوب و الخطايا و الحج المبرور ليس له جزاء إلا الجنة / عمره تا عمره دیگر کفاره گناهان و خطاهایی است که در آن بین اتفاق افتاده است و حج مقبول پاداشی جز بهشت ندارد». (صحيح الجامع:4136).

کسانی که در این روزها از به علت محرومیت از دیدار کعبه و ادای مناسک حج در این سال و یا هر سال اشک شان جاری است و آه حسرت می‏کشد، دلایل زیادی دارند که گویای شوق آنها و دلبستگی شان به خانه کعبه است و در حقیقت آنها معذور هستند؛ زیرا کسی که جایگاه و منزلت حج در دین خدا و اسلام را دانست و شیرینی مناجات در آن مکانهای پاک را چشید و از ثواب بزرگی که خداوند برای حاجیان و عمره گذاران وعده کرده متیقن شد، حق دارد که چنین بی تاب باشد و هرگز عجیب نیست و نباید از او پرسیده شود که چرا دلش برای کعبه و حج پر می‏ کشد؟!

نوشته: دکتر عامر الهوشان

 ترجمه: عبدالناصر امینی