۲۰ توصیه برای ماه شعبان (1)
آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که چند روز قبل از رمضان چه باید کرد؟
در اینجا ۲۰ توصیه یا نصیحت برای آمادگی پیش از ماه مبارک رمضان ارائه شده است. روزها از سالی به سال دیگر می‌گذرند و بشارت آمدن ماه رمضان را به همراه دارند، ماهی که در آن انواع نیکی، رحمت، مغفرت و رهایی از آتش جهنم گسترده می‌شود. در این ماه، ارزش‌های محبت، برادری، بردباری، سخاوت و کرم ترویج می‌یابد، درجات مؤمنان بالا می‌رود و اخلاق روزه‌داران تزکیه می‌شود، که این همه رحمتی از جانب پروردگار جهانیان است.
امام حسن بصری رحمه‌الله می‌گوید: «همانا خداوند، ماه رمضان را میدان مسابقه‌ای برای بندگانش قرار داده تا در آن به طاعتش بشتابند و به رضایت او برسند. گروهی پیشی گرفتند و پیروز شدند، و گروهی دیگر عقب ماندند و زیان کردند! شگفتا از کسی که در روزی که نیکوکاران به پیروزی می‌رسند و باطل‌گرایان زیان می‌بینند، سرگرم بازی و خنده است!»
۲۰ توصیه برای آمادگی ماه رمضان در ماه شعبان
با نزدیک شدن این ماه مبارک، چند روز قبل از رمضان خود و شما را به این توصیه‌ها سفارش می‌کنم:
1ـ از خدا بخواهید که شما را به رمضان برساند: چند روز قبل از رمضان، از خدا بخواهید که شما را به این ماه مبارک برساند. از انس بن مالک رضی‌الله‌عنه روایت شده که گفت: پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم هرگاه ماه رجب فرا می‌رسید، می‌فرمود: «اللهم بارك لنا في رجب وشعبان وبلغنا رمضان»، «خدایا، ما را در رجب و شعبان برکت ده و ما را به رمضان برسان.» (روایت احمد و طبرانی)
ابن رجب رحمه‌الله نیز می‌گوید: «دل‌های پرهیزکاران مشتاق این ماه است، و از درد فراق آن ناله می‌زند.»
2ـ شکرگزار رسیدن به این ماه باشید: چند روز قبل از رمضان، شکرگزار باشید که خداوند شما را توفیق داده تا این ماه را درک کنید. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: «أتاكم رمضان، شهر مبارك، فرض الله عز وجل عليكم صيامه، تفتح فيه أبواب السماء، وتغلق فيه أبوب الجحيم، وتغل فيه مردة الشياطين، لله فيه ليلة خير من ألف شهر، من حُرم خيرها فقد حُرم»، «ماه رمضان به شما رسید، ماهی مبارک که خداوند روزه‌اش را بر شما واجب کرده است، در آن درهای آسمان گشوده و درهای جهنم بسته می‌شود، و سرکشان شیاطین به بند کشیده می‌شوند. در این ماه، شبی است که از هزار ماه برتر است، کسی که از خیر آن محروم شود، واقعاً محروم شده است.» (روایت نسائی و بیهقی، صحیح الترغیب: ۹۸۵)
و امام ابن رجب رحمه‌الله می‌گوید: «این حدیث اساس تهنیت مردم به یکدیگر به مناسبت ماه رمضان است. چگونه مؤمن از گشوده شدن درهای بهشت بشارت نگیرد؟! چگونه گناهکار از بسته شدن درهای جهنم بشارت نگیرد؟! چگونه خردمند از زمانی که در آن شیاطین به بند کشیده می‌شوند، خوشحال نشود؟!»
امام نووی رحمه‌الله در کتاب الأذکار می‌گوید: «بدان که مستحب است هر کس که نعمتی آشکار برای او تازه شود یا بلایی آشکار از او دفع گردد، برای شکر خداوند متعال سجده کند یا او را به شایستگی‌اش ثنا گوید.»
۳ـ به فضائل این ماه بشارت بگیر: چند روز قبل از رمضان، باید به فضائل این ماه بشارت بگیری، مانند: گشوده شدن درهای بهشت، بسته شدن درهای جهنم، آمرزش گناهان، نزول رحمت‌ها و رهایی از آتش.
این داستان شگفت‌انگیز را ببین که چگونه یک رمضان می‌تواند درجات فردی را در بهشت تا حدی بالا ببرد که کسی تصورش را هم نمی‌کند: طلحه بن عبیدالله روایت می‌کند که دو مرد از قبیله بَلی نزد پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم آمدند و هر دو با هم مسلمان شدند. یکی از آن‌ها نسبت به دیگری سخت‌کوش‌تر بود. پس فرد سخت‌کوش‌تر در جهاد شرکت کرد و به شهادت رسید، اما دیگری یک سال بعد زنده ماند و سپس از دنیا رفت.
طلحه می‌گوید: در خواب دیدم که من کنار درِ بهشت هستم، ناگهان آن دو نفر را دیدم. سپس کسی از بهشت بیرون آمد و اجازه ورود را ابتدا به کسی داد که یک سال بعد فوت کرده بود. بعد از آن، به شهید اجازه ورود داده شد. سپس به من گفت: برگرد، هنوز به تو اجازه داده نشده است. طلحه صبح که شد این خواب را برای مردم بازگو کرد و آن‌ها از این موضوع شگفت‌زده شدند. خبر به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم رسید و ایشان را از آن باخبر کردند. پس پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: «از چه چیزی تعجب می‌کنید؟»
گفتند: ای رسول خدا! این مرد سخت‌کوش‌تر بود و به شهادت رسید، اما دیگری قبل از او وارد بهشت شد!»
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: «آیا این فرد پس از او یک سال زنده نماند؟» گفتند: بله.
فرمود: «آیا او رمضان را درک نکرد و روزه نگرفت و در این یک سال نمازهای زیادی نخواند؟» گفتند: بله.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: «پس فاصله بین این دو، بیش از فاصله بین آسمان و زمین است.» (منذری آن را نیکو دانسته و ابن حبان آن را صحیح شمرده است).
۴ـ تصمیم به ترک گناهان و توبه بگیر: چند روز قبل از رمضان، تصمیم به توبه بگیر، زیرا رمضان در حقیقت آغاز واقعی سال جدید محسوب می‌شود؛ چراکه اعمال یک ساله در ماه شعبان بالا برده می‌شود و رمضان پس از آن، به منزله شروعی تازه است. ازاین‌رو، هر یک از ما نیاز دارد که صفحه‌ای جدید، پاک و روشن در رابطه با خداوند بگشاید، که این امر مستلزم توبه از تمام گناهان، دست کشیدن از آن‌ها و عدم بازگشت به آن‌هاست. رمضان، ماه توبه است، پس اگر کسی در این ماه توبه نکند، پس کی خواهد کرد؟!
خداوند متعال می‌فرماید: «وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (نور:۳۱) «و همگی، ای مؤمنان! به سوی خدا بازگردید و توبه کنید، باشد که رستگار شوید.»
و نیز می‌فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا» (تحریم:۸) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! به سوی خدا توبه‌ای خالصانه کنید.»
۵ـ از پیش برای بهره‌مندی از رمضان برنامه‌ریزی کن: چند روز قبل از رمضان، برای بهره‌گیری از آن برنامه‌ریزی کن. بسیاری از مردم برای امور دنیوی خود برنامه‌ریزی دقیقی دارند، اما تنها تعداد اندکی برای امور آخرت خود برنامه‌ریزی می‌کنند. از جمله برنامه‌ریزی برای آخرت، بهره‌برداری از رمضان در عبادات و طاعات است. پس برنامه‌ای عملی برای بهره‌گیری از روزها و شب‌های رمضان در طاعت خداوند تنظیم کن و زمان خود را بین خانواده، مطالعه، استراحت، نماز، دیدارهای خانوادگی و دیگر امور تقسیم کن. منظم باش و از بی‌برنامگی و اتلاف وقت بپرهیز.
۶ـ برنامه‌ای ویژه برای دعا و ذکر تنظیم کن: چند روز قبل از رمضان، برنامه‌ای ویژه برای دعا و ذکر آماده کن. نیازها و خواسته‌های خود را مشخص کن و دعاها و اذکار خود را بنویس. سعی کن پس از هر عمل، پس از هر نماز، قبل و بعد از خواب، در زمان‌های بین کارها، هنگام رفت‌وآمد به خانه، محل کار یا دانشگاه، و حتی هنگام راه رفتن، خدا را یاد کنی. جالب‌تر آنکه هنگام انجام هر حرکت و فعالیتی در کارهای روزمره نیز ذکر خدا را بر زبان داشته باشی.
۷ـ تصمیم بگیر که از رمضان بهره ببری و اوقاتش را پربار کنی: چند روز قبل از رمضان، تصمیم بگیر که از این ماه بیشترین استفاده را ببری. خداوند متعال می‌فرماید: «فَإِذَا عَزَمَ الْأَمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللَّهَ لَكَانَ خَيْراً لَّهُمْ» (محمد:۲۱) «پس اگر در کار خود تصمیم قاطع می‌گرفتند و با صداقت با خدا رفتار می‌کردند، قطعاً برایشان بهتر بود»
امام ابن رجب رحمه‌الله می‌گوید: «هرگاه نفسْ به شدت مشتاق چیزی شود و توان انجام آن را داشته باشد، اما آن را فقط به خاطر خداوند متعال در حالی ترک کند که هیچ‌کس جز او بر آن آگاه نیست، این نشانه‌ای از ایمان راستین است.»
۸ـ با قدرت، همت و نشاط آغاز کن: چند روز قبل از رمضان، با اراده‌ای قوی و نشاطی بالا شروع کن، زیرا آغازهای قوی تو را به نهایت مسیر می‌رسانند. خداوند متعال می‌فرماید: « يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ» (مریم:12)
«ای یحیی! کتاب (خدا) را با قدرت بگیر.» اما اگر آغاز ضعیف باشد، هر کمبودی که در ادامه پیش بیاید، انسان را به نقطه صفر یا نزدیک آن بازمی‌گرداند. ابن عطاالله سکندری رحمه‌الله می‌گوید: «کسی که آغازش نیکو باشد، پایانش نیز نیکو خواهد بود.»
۹ـ از خدا یاری بجوی و ناتوانی را کنار بگذار: چند روز قبل از رمضان، از خداوند یاری بجوی و در هیچ امری عاجز و ناتوان نباش. مسلمان همیشه نیازمند استعانت از خداست؛ اگر از او یاری بخواهد، خداوند او را یاری می‌دهد، اما اگر به جای توکل بر خدا به دیگران متوسل شود، خداوند او را به همان کسی که به او پناه برده واگذار می‌کند و در نهایت، او درمانده و بی‌یاور خواهد شد.
۱۰ـ با تلاش‌های صحابه و سلف آشنا شو: چند روز قبل از رمضان، درباره کوشش‌های صحابه و سلف صالح آگاهی پیدا کن. سفیان ثوری رحمه‌الله هرگاه ماه رمضان فرا می‌رسید، تمام کارهای دیگر را کنار می‌گذاشت و خود را به قرائت قرآن مشغول می‌کرد. ولید بن عبدالملک هر سه روز یک بار ختم قرآن داشت و در رمضان هفده بار قرآن را ختم می‌کرد. ربیع بن سلیمان می‌گوید: امام شافعی رحمه‌الله در ماه رمضان ۶۰ بار و در دیگر ماه‌ها ۳۰ بار قرآن را ختم می‌کرد. محمد بن اسماعیل بخاری رحمه‌الله در رمضان، هر روز یک ختم قرآن داشت و بعد از نماز تراویح، هر سه شب یک بار قرآن را به طور کامل ختم می‌کرد.
ابن رجب حنبلی در لطائف المعارف می‌گوید: «روایاتی که خواندن قرآن در کمتر از سه روز را نهی کرده‌اند، مربوط به استمرار این کار در طول سال است. اما در زمان‌های خاص مانند ماه رمضان، به‌ویژه در شب‌هایی که شب قدر در آن جست‌وجو می‌شود، یا در مکان‌های مقدس مانند مکه برای زائران، مستحب است که قرآن را بیشتر تلاوت کنند تا از فضیلت زمان و مکان بهره ببرند. این نظر امام احمد، اسحاق بن راهویه و دیگر علماست و عمل بسیاری از بزرگان نیز همین را تأیید می‌کند.»
ادامه دارد….
ځوابونه