ویژگی‌های ماه رجب چیست؟
ماه رجب یکی از ماه‌های حرام است و واژۀ «رجب» از رجوب به معنای تعظیم گرفته شده است. در این ماه، معجزۀ اسراء و معراج رخ داد و این ماه با ویژگی‌های خاص خود متمایز است.
دکتر احمد الشرباصی رحمة‌‌الله‌علیه استاد دانشگاه الأزهر می‌گوید: «ماه رجب یکی از ماه‌های عربی، اسلامی، هجری قمری است و نام «رجب» از واژه «ترجیب» به معنای تعظیم گرفته شده و احتمالاً علت نام‌گذاری این ماه در تعظیم و ارادت خاصی است که مردم به این ماه دارند».
ماه رجب به نام «رجب الحرام» هم مشهور است؛ زیرا یکی از چهار ماه حرام است، به این معنا که جنگ و قتال در آن ممنوع و حرام است، و این امر از دوران‌های قدیم معروف و متداول بوده است. قرآن کریم هم در سوره توبه به این ماه‌های حرام اشاره دارد: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلَا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ» (توبه:36). «شمار ماه‌ها در حكم و تقدير خدا در كتاب آفرينش ـ از آن روز كه آسمانها و زمين را آفريده است ـ دوازده ماه است كه چهار ماه حرام است. اين آئين راستين و تغييرناپذير است، پس در آنها به خويشتن ستم نكنيد».
این ماه‌های حرام: ذوالقعده، ذوالحجه، محرم و رجب هستند. به همین دلیل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌فرمایند: «آگاه باشید که زمان به گردش درآمده و حالتش مانند روزی است که خداوند آسمانها و زمین را آفرید، سال دوازده ماه دارد و از آنها چهار ماه حرام هستند و سه تای آن پیاپی هستند، ذوالقعده و ذوالحجه و محرم و رجب مضر که میان دو جمادی و شعبان قرار دارد».
ماه رجب به نام «رجب الفرد» نیز شناخته می‌شود؛ زیرا این ماه از سه ماه باقی‌مانده از چهار ماه حرام به طور مستقل می‌آید. زیرا این سه ماه (ذوالقعده، ذوالحجه و محرم) به ترتیب و پیاپی یکدیگر می‌آیند، اما رجب پس از این ماه‌ها با فاصله پنج ماه قرار دارد، و این پنج ما عبارتند از: صفر، ربیع‌الاول، ربیع‌الآخر، جمادی‌الاولی، جمادی‌الآخره.
از نام‌های دیگر ماه رجب «رجب مضر» نیز یاد می‌شود. همچنان که در حدیث نیز چنین آمده است: «رجب مضر که در میان جمادی ها و شعبان است». این نام به قبیله مضر منسوب شده است. چراکه این قبیله به این ماه احترام می‌گذاشته و حرمت آن را حفظ می‌کرده است، بنابراین به نظر می‌آید که این ماه به نام «رجب مضر» شناخته شود.
در ماه رجب، معجزه اسراء ومعراج رخ داده است؛ خداوند این معجزات بزرگ را به نبی خود، محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم، مختص کرد و خداوند او را با آن برگزیده است. قرآن به اسراء اشاره کرده است و در سوره إسراء فرموده است: «سُبْحَانَ الَّذي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آَيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ» (اسراء:1). «تسبيح و تقديس خدایی را سزا است كه بنده خود را در شبی از مسجدالحرام به مسجدالاقصی برد، آن‌جا كه دَور و بر آن را پربركت ساخته‌ايم. تا برخی از نشانه‌های خود را بدو بنمايانيم. بی‌گمان خداوند بس شنوا و بينا است».
همچنین در آیات 7 تا 18 سوره نجم نیز به معراج اشاره شده است: «وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَى. ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى. فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَىمَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى. أَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَا يَرَى. وَلَقَدْ رَءَاهُ نَزْلَةً أُخْرَى. عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى. عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى. إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ مَا يَغْشَى. مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى. لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى». «در حالی كه او در جهت بلند قرار داشت. سپس پائين آمد و سر در نشيب گذاشت. تا آنكه فاصله او به اندازه دو كمان يا كمتر گرديد. پس جبرئيل به بنده خدا وحی كرد آنچه می‌بايست وحی كند. دل تكذيب نكرد چيزی را كه او ديده بود. آيا با او درباره چيزی كه ديده است، ستيزه می‌كنيد؟ او كه بار ديگر (در شب معراج) وی را ديده است. نزد سدرة المنتهی بهشت كه منزل است در كنار آن است. در آن هنگام، چيزهایی سدره را فرا گرفته بود كه فرا گرفته بود. چشم منحرف نشد و به خطا نرفت، و سركشی نكرد و. او بخشی از نشانه‌های بزرگ پروردگارش را مشاهده كرد».
معجزۀ اسراء نشان از احترام خاص الهی به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم و تقویت قلب او دارد. این معجزه به پیامبر امکان آگاهی از ملکوت آسمان و زمین را داد و این معجزه به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم تسلیت فراوانی رساند در مقابل سختی‌های زیادی که کشیده بود، از جمله وفات عموی او (ابوطالب) و همسرش (خدیجه) در عام الحزن (سال اندوه)، و پس از سفر به طائف و اعتداء اهل طائف به او.
به قلم: فریدون سپهری
ځوابونه