ابلاغ پیام خداوند، وظیفۀ هر انسان (2)

وظایف مبلغ دینی

دعوت دینی رسالتی بزرگ و مسئولیتی خطیر است که ادامۀ مسیر پیامبران الهی علیهم السلام به شمار می‌آید. مبلغ دینی امانت‌دار پیام خداست و وظیفه دارد نور هدایت را به دل‌های مردم برساند. این رسالت تنها به سخن گفتن محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند صداقت، اخلاص، عدالت، صبر و خداترسی است. مبلغ باید خود نمونه‌ای عملی از آموزه‌های دینی باشد تا سخنانش در جان‌ها اثر بگذارد و دعوتش ماندگار گردد. بر این اساس، می‌توان وظایف مبلغ دینی را در سه محور اساسی خلاصه کرد.

۱. رساندن پیام الهی:

در علم نحو، «الذین» از جمله مبهمات است و جمله‌ی صله‌ای که پس از آن می‌آید، این ابهام را برطرف می‌سازد. عبارت «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ» یعنی کسانی که پیام‌های الهی را به مردم می‌رسانند. بنابراین، نخستین و مهم‌ترین وظیفۀ مبلغان دین، رساندن پیام‌های الهی است.

وظیفۀ شما پرداختن به سیاست‌های جهانی، دشنام دادن به افکار این و آن، یا طعن زدن به این مکتب و آن جریان فکری نیست. تمام هدف شما باید رساندن پیام‌هایی باشد که از طریق انبیا و اولیا، به‌ویژه پیامبر اسلام صلی الله علیه وسلم و جانشینان راستین او، به ما رسیده است. باید مردم دریابند که آنچه مبلغ می‌گوید، سخن خداوند است. در این صورت، دل‌ها بیش از پیش متأثر می‌شود و نتایج دعوت الهی بهتر و ماندگارتر خواهد بود. از همین رو قرآن کریم رسالت پیامبر صلی الله علیه وسلم را چنین بیان کرده است: «وَإِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ» (نور:54) «اگر او (پیامبر صلی الله علیه وسلم) را اطاعت کنید، هدایت خواهید یافت؛ و بر عهدهٔ پیامبر صلی الله علیه وسلم چیزی جز رساندن آشکار پیام نیست.» ابن‌جریر رحمه الله می‌گوید: «پیامبر وظیفه‌ای جز رساندن آشکار رسالت ندارد؛ پیامی که شنونده بتواند مراد خداوند را از آن بفهمد.» (1)

همچنین خداوند فرموده است: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» (مائده: 67) «ای پیامبر! آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده است، برسان؛ و اگر چنین نکنی، رسالت او را ابلاغ نکرده‌ای.» این بزرگ‌ترین مأموریت پیامبر صلی الله علیه وسلم بود؛ یعنی تبلیغ همۀ آنچه بر ایشان نازل شده است، اعم از عقاید، احکام و آموزه‌های الهی.

بدیهی است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم این وظیفه را به کامل‌ترین وجه انجام داد: بشارت داد، بیم داد، تعلیم کرد و هدایت نمود، تا جایی که جاهلان امّی را به عالمان ربانی تبدیل ساخت. علمای کرام اجماع دارند که پیامبر صلی الله علیه وسلم در امانت وحی هیچ خیانتی نکرده و هیچ سخنی از رأی شخصی خود در امر تبلیغ دین نگفت، بلکه تنها مأمور رساندن پیام خداوند بود. بدین ترتیب، رساندن پیام الهی همان‌گونه که نازل شده، بی‌کم‌وکاست و بدون افزوده، نخستین وظیفۀ پیامبر صلی الله علیه وسلم و پس از ایشان، همۀ مبلغان دینی است.

در آیۀ 45 سورۀ مبارکۀ عنکبوت آمده است: «اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ» یعنی پیامبر صلی الله علیه وسلم مأمور به خواندن و ابلاغ قرآن به مردم بود. پس اساس تبلیغ رسالت، همان تلاوت آیات، تعلیم حکمت، و رساندن پیام خدا به دل‌هاست.

۲. عدالت و خداترسی:

مبلغ باید در عرصه دعوت و رساندن پیام الهی از خداوند تبارک و تعالی بترسد و جز حق نگوید و اندیشه‌ای جز عدالت‌گستری در ذهن خود نپروراند. عدالت باید محور کار هر داعی و هر دعوتگر دینی باشد؛ زیرا هنگامی که عدالت در میان باشد، انسان به بهترین و آسان‌ترین شکل به سعادت و سرای جاویدان هدایت می‌شود.

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى» (نحل:90) «به یقین خداوند به عدالت و نیکوکاری و بخشش به خویشاوندان فرمان می‌دهد.» این آیه نشان می‌دهد که عدالت، نخستین اصل در هدایت و دعوت است؛ زیرا بدون عدالت، دعوتگر نمی‌تواند اعتماد مردم را جلب کند. همچنان رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: «اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّ الظُّلْمَ ظُلُمَاتٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» (2)، «از ستم بپرهیزید؛ زیرا ستم، تاریکی‌هایی در روز قیامت خواهد بود.» داعی باید همواره عدالت را شعار خود قرار دهد و از هرگونه ظلم و بی‌انصافی به شدت بپرهیزد؛ چرا که دعوت بدون عدالت، هرگز در دل‌ها جای نمی‌گیرد.

همچنین خداترسی، انسان را از هر گونه کردار زشت و عمل ناشایست باز می‌دارد. داعی وقتی بداند که خداوند تبارک و تعالی «عالم الغیب» است و همۀ امور پنهان و آشکار را می‌داند، هرگز قدمی بر خلاف دستورات الهی برنمی‌دارد. «إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ» (حجرات:18) «بی‌تردید خداوند غیب آسمان‌ها و زمین را می‌داند و به آنچه انجام می‌دهید بیناست.» همین تقوا و پروا داشتن از خداوند، همان خداترسی است که اساس دعوت دینی را تشکیل می‌دهد.

پاورقی:

1ـ ابن‌جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن 17/345.

2ـ صحیح مسلم، کتاب البرّ والصلة، باب تحریم الظلم (2578).

ادامه دارد….