تلفن‌های هوشمند در دست کودکان ما: اصول ضروری (1)
در دنیای معاصر ما، تلفن‌های هوشمند به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمرۀ ما تبدیل شده‌اند. نه تنها برای بزرگسالان بلکه برای کودکان نیز. این دستگاه‌های کوچک که ترکیبی از آموزش و سرگرمی را ارائه می‌دهند، ابزاری قدرتمند هستند که در صورت استفادۀ صحیح، می‌توانند منبع بسیاری از فواید باشند. خداوند متعال در کتاب عزیز خود فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» (بقره: ۱۷۲) (ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از نعمت‌های پاکیزه‌ای که به شما روزی داده‌ایم بخورید و خدا را شکر کنید، اگر تنها او را می‌پرستید). این آیه بر اهمیت بهره‌برداری از نعمت‌های خداوند و شکرگزاری از آن‌ها تأکید دارد و دعوتی است به استفادۀ مؤثر از منابع موجود.
با این حال، استفاده از تلفن‌های هوشمند، بدون راهنمایی یا نظارت می‌تواند خطراتی برای کودکان به همراه داشته باشد که نباید نادیده گرفته شوند. در این مقاله به بررسی فواید بزرگی که کودکان می‌توانند از طریق استفاده از تلفن‌های هوشمند به دست آورند، خطرات احتمالی که ممکن است با آن‌ها روبه‌رو شوند و راهکارهایی برای والدین جهت ایجاد تعادل میان فواید و خطرات، به منظور تضمین استفاده‌ای ایمن و مسئولانه از این فناوری نوین، می‌پردازیم.
فواید تلفن‌های هوشمند برای کودکان
در جهانی پر از چالش‌ها و فرصت‌ها، استفادۀ هوشمندانه و خردمندانه از منابع موجود، اساس موفقیت و پیشرفت است. نقش والدین در هدایت فرزندان به استفادۀ بهینه از تلفن‌های همراه بسیار مهم است. توانایی راهنمایی کودکان در بهره‌گیری مؤثر از ابزارهایشان می‌تواند افق‌های جدیدی را برای آن‌ها باز کند و توانمندی‌شان را در مواجهه با مشکلات افزایش دهد. اسلام نیز به استفاده از نعمت‌های الهی بدون افراط و تفریط و بهره‌گیری از آن‌ها در مسیر رضای حق تعالی تأکید دارد. این رویکرد به ما کمک می‌کند که بیشترین بهره را از منابع در دسترس خود ببریم. برخی از فواید تلفن‌های هوشمند برای کودکان عبارت‌اند از:
یادگیری و آموزش: امروزه کودکان می‌توانند به کتابخانه‌های دیجیتالی عظیمی دسترسی پیدا کنند که شامل کتاب‌های الکترونیکی، مقالات، درس‌های تعاملی و اپلیکیشن‌های آموزشی رایگان است. این اپلیکیشن‌ها، تلفن هوشمند را به یک کلاس درس سیار تبدیل می‌کنند. این برنامه‌ها با ارائه محتوای آموزشی به شیوه‌های جذاب، به کودکان کمک می‌کنند تا به یادگیری مستقل ترغیب شوند. همچنین باید در فرزندانمان این نگرش را پرورش دهیم که اسلام به علم و یادگیری دعوت می‌کند. این امر می‌تواند انگیزه‌ای برای جستجوی علم و گسترش آن باشد. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا» (طه: 114) در این آیه، خداوند به پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوسلم دستور می‌دهد که از خداوند طلب افزایش علم کند، و این دعایی است که برای هر مسلمان پسندیده است. این امر اهمیت تلاش مداوم برای افزایش دانش را نشان می‌دهد و عشق به علم را در دل‌های آنان تقویت می‌کند.
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوسلم نیز فرمودند: «طلب العلم فريضة على كل مسلم» (سنن ابن ماجه) که بیانگر اهمیت یادگیری و کسب دانش در هر زمان و مکان است.
دسترسی به اطلاعات پزشکی و سلامت: تلفن‌های هوشمند اپلیکیشن‌های سلامتی ارائه می‌دهند که به کودکان و والدین امکان نظارت بر وضعیت سلامت را می‌دهند، مانند اندازه‌گیری فعالیت بدنی، پایش خواب، و ارائه توصیه‌های تغذیه‌ای. این برنامه‌ها می‌توانند آگاهی سلامت را از سنین پایین در کودکان تقویت کنند که با دستورالعمل‌های نبوی درباره حفظ سلامت و عافیت همخوانی دارد.
خلاقیت و بیان هنری: اگرچه متون صریحی دربارۀ خلاقیت هنری وجود ندارد، اما آیات قرآنی و احادیث نبوی که به زیبایی آفرینش، دقت در کار، و توجه خداوند به زیبایی اشاره دارند، ارزش خلاقیت و بیان هنری را در چارچوب ضوابط اسلامی تقویت می‌کنند. اسلام بهره‌گیری از مهارت‌های هنری و خلاقانه را برای دستیابی به دقت و زیبایی در کار و بیان تشویق می‌کند. خداوند متعال می‌فرماید: «وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ» (غافر: 64).
امروزه، در عصر پیشرفت فناوری، برنامه‌های زیادی وجود دارند که به کودکان فرصت کشف خلاقیت‌هایشان را می‌دهند، مانند اپلیکیشن‌های طراحی دیجیتال یا حتی ساخت ویدیوهای ساده. این امکانات کودکان را به بیان هنری و کشف استعدادهای پنهانشان تشویق می‌کند. این موضوع مصداقی است از سخن پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم): «إِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ» (روایت مسلم) که ارزش زیبایی را در اسلام برجسته می‌کند. این حدیث را می‌توان تشویقی برای خلاقیت و بیان هنری دانست که بازتاب‌دهنده زیبایی خلقت است.
پرورش مهارت‌های اجتماعی: در عصری که روابط دیجیتالی به بخشی اساسی از زندگی ما تبدیل شده است، تلفن‌های هوشمند می‌توانند ابزاری مؤثر برای تقویت صله رحم باشند. با افزایش فاصله‌ها میان اقوام به دلیل الزامات زندگی، این ابزارها می‌توانند به کودکان در ایجاد و توسعه مهارت‌های اجتماعی‌شان کمک کنند. با استفاده از برنامه‌های اجتماعی مانند «واتساپ» و «اسکایپ»، کودکان می‌توانند با اعضای خانواده دور از خود یا دوستانشان ارتباط برقرار کنند.
این ارتباط باید از دیدگاه اسلامی صورت گیرد، همان‌طور که خداوند متعال می‌فرماید: «وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ» (الرعد: 21). باید به فرزندانمان آموزش دهیم که صله رحم از جمله اموری است که اسلام به آن دستور داده است. این امر می‌تواند با انگیزه اطاعت از خداوند، به حفظ روابط و گسترش دایره ارتباطات آنان کمک کند. این مهارت‌های اجتماعی به ساختن شخصیت کودک کمک می‌کنند و او را برای رویارویی با چالش‌های آینده زندگی آماده می‌سازند.
ادامه دارد…..
ځوابونه