شعبان و استشمام بوی رمضان
از روایات دینی ما معلوم می‌شود که شعبان، ماه بسیار مبارکی است؛ پس نباید یک مسلمان از برکات آن محروم بماند. اینک پاره‌ای از فضایل و مسایل ماه شعبان.
فضیلت ماه شعبان:
نبی صلی‌الله‌علیه‌وسلم در فضیلت آن فرمودند: «ذَلِكَ شَهْرٌ يَغْفُلُ النَّاس عَنْهُ بَيْنَ رَجَبٍ وَرَمَضَانَ وَهُوَ شَهْرٌ تُرْفَعُ فِيهِ الْأَعْمَالُ إِلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ فَأُحِبُّ أَنْ يُرْفَعَ عَمَلِي وَأَنَا صَائِمٌ». (سنن نسایی:2357) «شعبان، ماهی است که مردم از [فضل و برکات] آن غافل اند؛ ماهی که میان رجب و رمضان واقع شده است؛ ماهی است که اعمال بندگان به پروردگار عالمیان بلند و عرضه می‌شود؛ پس من دوست دارم در حالی اعمالم در این ماه به پروردگار، بلند و عرضه شود که روزه داشته باشم».
بهترین عبادت نافلۀ شعبان:
امام بخاری از عایشه رضی‌عنها روایت می‌کند که فرمود: «ما رأيت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم استكمل صيام شهرٍ إلا رمضان، وما رأيت أكثر صياماً منه في شعبان» (حدیث:1969) «ندیدم که نبی صلی‌الله‌علیه‌وسلم روزه ماهی را کامل گرفته باشند؛ مگر رمضان؛ و ندیدم که ماهی را به اندازه شعبان آن همه زیاد روزه گرفته باشند».
از دو روایت دیگر عایشه رضی‌عنها معلوم می‌شود که به جز اندکی، تمام ماه شعبان را روزه می‌گرفتند و البته این اندک، هم به گمان اغلب اخیر شعبان بوده است تا شعبان با رمضان خلط نشود.
سه حکمت کثرت روزۀ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم در شعبان:
کثرت روزه های پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم در شعبان ما را حکمت‌ها و امور زیر متوجه می‌سازد:
1ـ حین غفلتِ غافلان، بیشتر باید به یاد الله بود (ذاك شهر يغفل الناس عنه بين رجب ورمضان) و این، مثل قیام شب است که چون دیگران در خواب و از آن غافل اند این همه فضیلت یافته است و یا مثل آن چه که آمده است: «بَدَأَ الْإِسْلَام غَرِيبا وَسَيَعُودُ غَرِيبا كَمَا بَدَأَ، فَطُوبَى لِلْغُرَبَاءِ» (صحيح مسلم) «اسلام در ابتدا غريب و بيگانه بود و در آخر نيز به همان صورت نخست غريب خواهد شد، پس مژده باد به آنان که در دوران غربت اسلام پابند آنند». آری، در آغاز، پیروان اسلام که هم نسبت به سایر مردم، کم و نیز پابند بیشتر به اسلام بودند کارشان نزد دیگران، بسیار نا آشنا و غریب می‌شد.
2ـ این که شعبان، ماه تعیین سرنوشت اعمالِ سالِ انسان در آسمان است: «وَهُوَ شَهْرٌ تُرْفَعُ فِيهِ الْأَعْمَالُ إِلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ» فی المثل، اگر به متهمی در زندان بگویند: در فلان روز پرونده‌ات در محکمه فیصله می‌شود، این فرد در آن روز معین، چه احساسی خواهد داشت؟ همین است احساس مسلمان در شعبان که می‌داند، پروندۀ اعمال او نزد پروردگار عرضه می‌شود؛ پس به همین جهت بود که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم مشتاق آن همه روزه در این ماه بودند: «فَأُحِبُّ أَنْ يُرْفَعَ عَمَلِي وَأَنَا صَائِمٌ».
3ـ آماده شدن به رمضان: رمضان، آمادگی می‌خواهد؛ درست مانند: آمادگی مسافر قبل از سفر؛ آمادگی تاجر قبل از ورود وقت خاصِّ تجارتی و آمادگی پسته چین، قبل از شکسته شدن شول پسته؛ پس مسلمان خود را در شعبان برای رمضان آماده نسازد در رمضان چیز چندانی نصیب وی نخواهند شد.
چگونه خود را برای رمضانی بهتر آماده سازیم؟
مهمترین آماده‌گی‌ها به قرار زیر اند:
1) توبه؛
2) کثرت روزه های نافله؛
3) دعاومناجات؛
4) افزودن به اشتیاق خود به فضایل رمضان از طریق مطالعه؛
5) تقدیم صدقه؛
6) همراهی صالحین؛
7) تصفیه معاش و رزق و روزی از حرام؛
8) ادای مظلمه و حقوق بندگان.
سایرآمادگی‌ها:
1ـ تدارک صحت؛ درصورت بیماری؛
2ـ تنظیم کار و مشاغل تا فرصت‌های مناسب برای عبادت در رمضان وجود داشته باشد؛
3ـ تهیه مواد خوراکی و سایر امور لازم؛ البته باید از اسراف در این زمینه پرهیز نمود و به عوض آن، به مساکین دست‌گیری داشت و صله رحم را قوت بخشید؛
4ـ برنامه‌ریزی دراشتراک به برنامه‌های قرآنی (چه از فضای حقیقی یا مجازی)؛
5ـ ایجاد جوّ رمضانی درفضای خانه؛ با: راه اندازی درس جمعی در خانه؛ تلاوت مشترک و عبادت مشترک؛ ضرورت به تنظیم و توجیه اطفال؛ تنظیم خواب و بیداری اعضای خانه؛ تصفیه فضای خانه از منکرات.
آمادگی‌ها در سطح مسجد به ویژه در هفته اخیر شعبان:
1ـ برگزاری اجتماع دینی مقتدی‌ها هرروز نیم ساعت بعد از نماز شام در مسجد محل؛
2ـ صفایی کامل مساجد؛ ترمیم و رنگ آمیزی؛ رسیدگی به آب وبرق؛ دستگاه صوت..
3ـ تدارک برای برگزاری ختم قرآن در نماز تراویح (البته باید به رضایت همه باشد؛ ورنه، ترک آن بهتر است).
4ـ کار روی اصلاح نماز تراویح که با تمکین و بدور از عجله خوانده شود؛
5ـ توظیف ناظمی برای تنظیم اطفال در مسجد؛
6ـ نصب بنری دم مسجد در وصف رمضان و اهل آن؛
7ـ راه اندازی قرآن دوره روزانه در مسجد؛
8ـ ایجاد صنف تجوید برای ذکور واناث؛
9ـ تهیه جای مناسب برای زنان در تروایح؛
10ـ تقاضای تفسیرجزء30 قرآن کریم از امام مسجد بعداز عصر؛
11ـ احیای سفره افطاری در مسجد؛ حد اقل: تدارک آب و خرما؛
12ـ ایجاد بسته‌های غذایی وتوزیع آن ها به فقرای محل؛
13ـ ایجادصندوق خیریه رمضانی برای کمک به فقرای محل؛
14ـ راه اندازی برنامه احیای زکات و دعوت از اغنیای محل و توجیه و تشویق‌شان.
نويسنده: ضیاء احمد فاضلی
پاسخ ها