اطاعت از الله متعال و پیامبر اسلام

اطاعت و فرمان‌برداری از الله متعال و رسول گرامی‎اش در همه امور زندگی بخصوص در نظام جنگی و نبرد سرچشمه کامیابی انسان در دنیا و آخرت است. نمی‎توان هیچ موردی را بدون اطاعت از الله و رسول گرامی سراغ یافت. هرچه است سرچشمه آن فرمانبرداری است. در مسائل فتح و جنگ و رویارویی با کفار وسائر دشمنان اسلام الله متعال به پیروی الله متعال و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم دستور می‎دهد. در سوره انفال الله متعال نخست مسئله رویارویی با کفار را با ذکر الله متعال آغاز می‎‎کند، بعد اطاعت از الله و رسول گرامی، الله متعال در این قسمت می‎‎فرماید:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ 45 وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ» [انفال:45ـ46] «ای کسانی که ایمان آورده اید، چون با گروهی (از سپاه دشمن) رو به رو شدید ثابت قدم باشید و خدا را (بر زبان و دل) بسیار یاد کنید، از الله و رسولش اطاعت کند نزاع و اختلاف نکنید بزدل خواهید شد و قوت شما خواهد رفت صابر باشید، بی‎گمان الله متعال با صابران است».

زحیلی در ذیل این آیه می‎‎نویسد: «چون فرمان برداری از الله و رسولش از جمله اسباب تحقق پیروزی در جنگ و غیر آن است چون در فرمان بجا آوردن نظم و انتظام به میان آمده و از تشتت و پراگندگی جلوگیری صورت می‎گیرد در حالیکه هسته اصلی جنگ به نظم و انضباط وابسته است». (وهبه زحیلی، التفسیر المنبر، ج 10، ص 25)

در این شکی نیست که یاری و نصرت مؤمنان تعلق به اسباب ظاهری و وسایل جنگی ندارد، نصرت الهی یک امر معنوی است که نمی‎توان آن را تخمین کرد، در این خصوص به هر اندازه‎ای که پیروی و اطاعت از پروردگار و رسولش بیشتر باشد به همان مقدار راه نصرت باز و یاری الله متعال شامل حال مسلمین می‎‎شود حتی تعهدی که در مسیر جهاد با الله بسته است اگر به همان تعهد و پیمان خود ایستادگی کند هرگز دشمن بر وی چیره نخواهد شد، در غیر آن به هزیمت و رسوایی دچار خواهند شد.

عبدالله بن عباس رضی‌الله‌عنهما می‎‎فرماید:

«خمس بخمس: ما نقض قوم العهد إلا سُلّط عليهم عدوهم، وما حكموا بغير ما أنزل الله إلا فشا فيهم الفقر، ولا ظهرت فيهم الفاحشة الا فشا فيهم الموت، ولا طففوا المكيال إلا منعوا النبات وأخذوا بالسنين، ولا منعوا الزكاة إلا حبس عنهم المطر»؛ (صحیح الجامع رقم الحدیث 3240) (پنج سزا و عذاب در مقابل پنج گناه است، هیچ قومی پیمان شکنی نکرده مگر دشمن بیگانه بر وی مسلط می‎‎شود، فیصله بغیر از حکم الله نکرده اند مگر در آن‌ها فقر رونما گردیده، فحشاء در میان‎شان پخش نشده مگر مرگ میان‎شان بیشتر شده، پیمانه را کم نکرده مگر از نباتات باز داشته شده و به سال‎های قحطی گرفتار شده اند زکات را منع نکرده مگر باران بر آن‌ها بند گردید).

در روایت دیگر با این الفاظ آمده:

«ولم ينقضوا عهد الله وعهد رسوله إلا سلط الله عليهم عدوا من غيرهم فأخذوا بعض ما كان في أيديهم، وما لم تحكم أئمتهم بكتاب الله عز وجل ويتحروا فيما أنزل الله إلا جعل الله بأسهم بينهم شديداً». (ونه شکستاندند پیمانی را که با الله متعال و رسولش بسته بودند مگر اینکه الله متعال دشمن بیگانه را بر آن‌ها چیره کرد که داشته های‎شان را به تاراج بردند و تا زمانی که حکم و فیصله پیشوایان‎شان به کتاب خداوند نباشد و داوری خود را در کتاب خداوند جستجو نکنند جنگ‎هایی در میانی آن‌ها شعله ور خواهد شد).

در این حدیث شکستن پیمان یاد شده که شکستن پیمان الله و رسول گرامی معصیت و گناه است؛ تأثیر این گناه به حدی است که صفوف مسلمین را به شکست مواجه ساخته و دشمن بی‎رحم را بر آن‌ها مسلط می‎‎سازد. بلی در کنار این تطبیق اوامر و احکام الله متعال و داوری به آنچه الله متعال نازل کرده قوت معنوی برای مسلمانان و حاکم آن زمان است آنگاه فیصله به غیر قانون الله متعال شود، آنجا است که تفرقه ایجاد می‎‎شود میان مسلمین و با یکدیگر در خور جنگ رفته سبب ضعف آن‌ها خواهد گردید نتیجتا ناکامی در مقابل دشمن.

مثال خیلی روشن و واضح آن، تداوم جنگ‎های خانمان سوز و نبود یک نظام الهی در کشور ما است. اگر مجاهدین پس از فروپاشی اتحاد شوروی وقت باهم اختلاف نمی‎کردند و با قوت‎های بقایای کمونیستی‎ها ایتلاف‎های شومی را ایجاد نمی‎کردند، امروز ما شاهد یک نظام اسلامی هم در کشور خود می‎‎بودیم و هم در بسا از کشورهای مظلوم اسلامی پیام واقعی جهاد فی سبیل الله را زسانیده می‎‎توانستیم اما این ضعف و عقب گرایی ناشی از پیمان شکنی‎های است که با مردم و ملت بسته بودند ولی به آن وفا نکرده و تعهدات دینی و ایمانی خود را شکستند.

ولی بر عکس طاعت و فرمان برداری از الله متعال و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم سبب کامیابی مسلمین است هر قدر توجه بیشتر به الله متعال وجود داشته باشد به همان مقدار زمینه بیشتر برای جلب نصرت ویاری الله وجود دارد، سعد بن ابی وقاص رضی‌الله‌عنه شب هنگام بر عساکر مسلمین در قادسیه می‎گذشت قومی را دید که نماز می‎‎خواندند گفت: : «من ههنا يأتي النصر» از اینجا یاری و نصرت الهی می‎‎آید وبه قومی گزشت دید که همه در خواب اند فرمود: «ومن هنا تأتي الهزيمة» از اینجا شکست می‎‎آید. (اسباب النصر والهزیمه ص57) با وجود اینکه اینها از نماز‎های نفل خوابیده بودند نه اینکه آن‌ها نماز‎های فرض را ترک کرده بودند این توجه کامل را به سوی الله متعال نشان می‎دهد که در هر حال ولو وقت عبادت فرضی نباشد باید مجاهد خود را در عبادت الله مشغول ساخته و همیش در نیایش با الله متعال باشد.

رها كردن مركز فرماندهى، عامل بزرگ شکست مسلمانان در غزوه احد بود كه آن را نبايد از نظر دور داشت؛ زيرا لشگر اسلام، از اين نكته مهمّ نظامى غفلت كرد كه هرگز نبايد مركز فرماندهى را رها كند كه اگر آسيبى به آن رسد شكست حتمى است.

به قلم: مولانا عبدالسلام عابد